Ngày 24/09/2015, Viện Nghiên cứu Châu Âu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm), Trường Đại học Ngoại thương đồng phối hợp với các nhà khoa học đến từ Liên bang Nga (LB Nga), Belarus và Kazakhstan tổ chức hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Đổi mới mô hình hợp tác về khoa học và công nghệ của Việt Nam với các nước SNG trong bối cảnh hội nhập: Cơ hội, thách thức và triển vọng”. Hội thảo nằm trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài khoa học thuộc Chương trình trọng điểm cấp Nhà nước KX06.09/11-15 “Nghiên cứu đổi mới và hoàn thiện mô hình hợp tác khoa học và công nghệ giữa Việt Nam với các đối tác truyền thống trong bối cảnh hội nhập quốc tế: nghiên cứu điển hình về hợp tác Nga, Belarus và Kazakhstan”, do trường Đại học Ngoại thương chủ trì.
Tham dự Hội thảo, về phía quốc tế có: Ngài Vladimia Bublicop, Phó Đại sứ Liên bang Nga tại Việt Nam; Ngài Vareli Sadokho, Đại sứ Belarus tại Việt Nam; Ngài Maxim Golikov, Trưởng đại diện thương mại Liêng bang Nga tại Việt Nam… cùng đại diện lãnh đạo, các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Trường Đại học Tổng hợp kinh tế và dịch vụ Vladivostok và Trường Đại học Tổng hợp vùng Viễn Đông, CHLB Nga do GS.TS. Vorozbit O.Iu (Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Vladivostok) dẫn đầu. Về phía Việt Nam có: GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; PGS.TS. Nguyễn An Hà, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Âu; PGS.TS. Bùi Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương cùng các nhà khoa học trong và ngoài Viện Hàn lâm, các bộ, ban, ngành, trường đại học trong nước.
Trong diễn văn khai mạc và chào mừng Hội thảo, GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn và PGS.TS. Bùi Anh Tuấn khẳng định: Hội nhập về Khoa học & Công nghệ (KH&CN) là một thành tố quan trọng và xu hướng tất yếu trong nền kinh tế thế giới. Trong những năm qua, hoạt động hợp tác quốc tế về KH&CN giữa Việt Nam với các đối tác truyền thống ở khu vực SNG (LB Nga, Belarus, Kazakhstan) ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên các mô hình hợp tác còn giản đơn, chưa khai thác được tiềm năng, thế mạnh của các bên, chưa tạo ra những chuyển biến đột phá cho sự phát triển KH&CN của Việt Nam, cũng như chưa có sự gắn kết chặt chẽ giữa hợp tác KH&CN với hội nhập về kinh tế. Do vậy, việc tìm ra mô hình hợp tác KH&CN được đổi mới phù hợp với thực tiễn hội nhập sẽ góp phần thúc đẩy và nâng cao hiệu quả của hoạt động hợp tác về KH&CN, đưa KH&CN thành yếu tố đảm bảo tính thực tiễn và tính bền vững của quá trình hội nhập về kinh tế.
Hội thảo chia làm 02 phiên thảo luận với 08 tham luận: (1) Các nhân tố ảnh hưởng và triển vọng hợp tác KH&CN và đổi mới của Việt Nam và các nước thuộc Liên minh kinh tế Á- Âu (GS.TS. Shelomentsev A.G, Viện Kinh tế thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, LB Nga); (2) Hợp tác về KH&CN của Việt Nam với một số nước SNG (Ông Phạm Tuấn Anh, Bộ KH&CN Việt Nam); (3) Báo cáo của Trung tâm nhiệt đới Việt – Nga (Ông Andrei Kuznetsov, Giám đốc Trung tâm nhiệt đới Việt- Nga); (4) Hợp tác KH&CN giữa Việt Nam với LB Nga: cơ hội và triển vọng (GS.TS. Starkova G.P, Trường Đại học Tổng hợp kinh tế và dịch vụ Vladivostok); (5) Chính sách đổi mới của Belarus và hợp tác giữa Belarus và Việt Nam (TS. Vasilevski S, Tham tán kinh tế Đại sứ quán Belarus tại Việt Nam); (6) Khu kinh tế mở Cảng Vladivostok: cơ hội và triển vọng hợp tác về KH&CN cho Việt Nam (GS.TS. Vorozhbit O. Iu, Trường Đại học Tổng hợp kinh tế và dịch vụ Vladivostok); (7) Triển vọng hợp tác KH&CN giữa Việt Nam với Nga trong ngành công nghiệp ôtô (GS.TS. Starkov C.B, Trường Đại học Tổng hợp vùng Viễn Đông, LB Nga); (8) Triển vọng phát triển cụm công nghiệp thủy sản vùng duyên hải ở Viễn Đông và các nước Châu Á - Thái Bình Dương (TS. Titova Natalia, Trường Đại học Tổng hợp kinh tế và dịch vụ Vladivostok).
Các báo cáo tham luận tập trung đánh giá bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập hiện nay và khả năng cạnh tranh của các quốc gia trên thị trường thế giới hiện nay. Theo đó, nước nào sở hữu nhiều sản phẩm khoa học và công nghệ hiện đại, nước đó sẽ chiếm ưu thế trên trường quốc tế. Chính vì vậy, Việt Nam cần gia tăng tiềm lực khoa học và công nghệ, tạo ra các công nghệ mới và ứng dụng vào sản xuất; mở rộng hợp tác và hội nhập quốc tế trở thành những yếu tố then chốt giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế quốc gia trên thị trường thế giới. Bên cạnh những đối tác chiến lược hợp tác khoa học và công nghệ như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, những đối tác truyền thống của Việt Nam ở Cộng đồng các Quốc gia độc lập cũng là những đối tác chiến lược hết sức quan trọng, đặc biệt là khi Việt Nam đã kí kết Hiệp định Thương mại Tự do với Liên minh Kinh tế Á - Âu.
Trong những năm qua, hoạt động hợp tác khoa học và công nghệ giữa Việt Nam với Nga và Belarus đã được thúc đẩy mạnh mẽ, với Kazakhstan cũng đã bắt đầu được hai bên quan tâm. Nhưng các mô hình hợp tác còn giản đơn, chưa tạo ra những chuyển biến đột phá, kết quả chưa tương xứng với tiềm năng.
Đặc biệt, khi hiệp định FTA giữa Việt Nam với Liên minh Kinh tế Á- Âu có hiệu lực sẽ mở ra những triển vọng to lớn cho các hoạt động: hợp tác về KH&CN; đổi mới sáng tạo giữa Việt Nam với các nước thành viên theo định hướng thị trường, định hướng sản xuất với hình thức hợp tác chủ yếu là chuyển giao công nghệ; hợp tác triển khai đưa vào ứng dụng trong sản xuất các kết quả nghiên cứu đã kiểm nghiệm ở mỗi nước thành viên; hợp tác trong việc thương mại hóa các kết quả nghiên cứu… Đây là mục tiêu chủ yếu trong chính sách hợp tác quốc tế về KH&CN mỗi nước. Theo đó, các nhà khoa học của Nga và Kazakhstan nhấn mạnh tới sự hình thành không gian chung về KH&CN trong khuôn khổ Liên minh Kinh tế Á - Âu và đưa ra những cơ hội, những khuyến nghị nhằm tăng cường hợp tác với Việt Nam.
Hội thảo là diễn đàn hữu ích để các nhà khoa học trong nước và quốc tế có cơ hội chia sẻ, thảo luận, đóng góp ý kiến nhằm gợi mở cho nhóm nghiên cứu những mô hình đổi mới hợp tác KH&CN phù hợp, đồng thời cung cấp thêm những luận cứ khoa học góp phần tư vấn chính sách cho việc phát triển KH&CN hướng tới tăng cường hợp tác KH&CN giữa Việt Nam và các nước SNG trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
Trần Khánh Hà